Luyện thi THPT quốc gia môn Văn: Anh hoặc chị hãy phân tích nhân vật người lái đò
trong trích đoạn tùy bút Người lái đò
sông Đà của Nguyễn Tuân. So sánh nhân vật người lái đò với nhân vật Huấn
Cao (Chữ người tử tù) để thấy chỗ
thống nhất và khác biệt trong cách tiếp cận con người của Nguyễn Tuân trước và
sau Cách mạng tháng Tám 1945.
A. HƯỚNG
DẪN TÌM HIỂU ĐỀ:
Tuy đề bài yêu cầu phân tích nhân vật người lái đò,
nhưng trước khi tiến hành, cần giới thiệu vài nét về hình ảnh con sông Đà – cái
nền để người lái đò xuất hiện. Khi so sánh nhân vật người lái đò với nhân vật
Huấn Cao, phải làm rõ vài nét về vẻ đẹp của hình tượng nhân vật Huấn Cao để tìm
được chỗ thống nhất và khác biệt trong cách tiếp cận con người của Nguyễn Tuân
trước và sau Cách mạng tháng Tám.
B. HƯỚNG
DẪN LÀM BÀI:
1. Phân tích nhân vật người lái
đò sông Đà:
1.1. Vài nét về hình ảnh con sông Đà: Sông Đà hiện lên thật hung dữ nhưng cũng không kém
phần thơ mộng, trữ tình là cái nền để người lái đò xuất hiện..
1.2. Nhân vật người lái đò sông Đà:
a. Ông lái đò có ngoại hình và những tố chất khá đặc biệt: tay "lêu nghêu", chân
"khuỳnh khuỳnh", "giọng ào ào như tiếng nước trước mặt ghềnh",
"nhỡn giới vòi vọi như lúc nào cũng mong một cái bến xa nào đó"... Đặc
điểm ngoại hình và những tố chất này được tạo nên bởi nét đặc thù của môi trường
lao động trên sông nước.
b. Ông lái đò là người tài trí,
luôn có phong thái ung dung pha chút nghệ sĩ: ông hiểu biết tường tận về "tính nết" của dòng
sông, "nhớ tỉ mỉ như đóng đanh vào lòng tất cả những luồng nước của tất cả
những con thác hiểm trở", "nắm chắc binh pháp của thần sông thần
đá", "thuộc quy luật phục kích của lũ đá nơi ải nước hiểm trở",
biết rõ từng cửa tử, cửa sinh trên "thạch trận" sông Đà. Đặc biệt,
ông chỉ huy các cuộc vượt thác một cách tài tình, khôn ngoan và biết nhìn những
thử thách đã qua bằng cái nhìn giản dị mà không thiếu vẻ lãng mạn...
c. Ông lái đò rất mực dũng cảm
trong những chuyến vượt thác đầy nguy hiểm: tả xung hữu đột trước "trùng vi thạch trận" của
sông Đà, kiên cường nén chịu cái đau thể xác do cuộc vật lộn với sóng thác gây
nên, chiến thắng thác dữ bằng những động tác táo bạo mà vô cùng chuẩn xác, mạch
lạc (tránh, đè sấn, lái miết một đường chéo, phóng thẳng...).
d. Ông lái đò là một hình tượng đẹp
về người lao động mới. Qua hình tượng này, Nguyễn Tuân muốn phát biểu quan niệm: người
anh hùng không phải chỉ có trong chiến đấu mà còn có cả trong cuộc sống lao động
thường ngày. Ông lái đò chính là một người anh hùng như thế.
2. So sánh với nhân vật Huấn Cao:
2.1. Nhân vật Huấn Cao:
a. Nhân vật Huấn Cao trong truyện Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân là một
con người tài hoa, khí phách hiên ngang bất khuất, “thiên lương” trong sáng.
b. Vẻ đẹp của hình tượng Huấn Cao là vẻ đẹp lãng mạn,
có sức chinh phục, cảm hóa mãnh liệt đối với những con người có tấm lòng “biệt
nhỡn liên tài”.
c- Hình tượng ông Huấn Cao là hình tượng điển hình
cho vẻ đẹp ‘vang bóng một thời” nay đã lùi vào quá khứ chỉ còn dư âm trong tâm
trạng của những tấm lòng tích cổ thương kim ( Những người muôn năm cũ/Hồn ở đâu
bây giờ- Vũ Đình Liên)
2.2. Từ việc tìm hiểu vài nét về vẻ đẹp của hình tượng nhân vật Huấn Cao,
chúng ta sẽ dễ thấy được chỗ thống nhất
và khác biệt trong cách tiếp cận con
người của Nguyễn Tuân trước và sau Cách
mạng tháng Tám.
a- Nét chung (tính thống nhất):
- Nguyễn Tuân vẫn tiếp cận con người ở phương diện
tài hoa, nghệ sĩ.
- Vẫn là ngòi bút tài hoa, uyên bác, lịch lãm, vận
dụng tri thức tổng hợp của nhiều ngành văn hóa nghệ thuật khác nhau trong miêu
tả và biểu hiện.
- Vẫn sử dụng vốn ngôn từ hết sức tinh lọc, phong
phú, độc đáo. Khả năng tổ chức câu văn xuôi đầy giá trị tạo hình, có nhạc điệu
trầm bổng, biết co duỗi nhịp nhàng. Các phép tu từ được nhà văn phối hợp vô
cùng điêu luyện.
b- Nét riêng (tính khác biệt):
- Trước Cách
mạng tháng Tám, con người Nguyễn Tuân hướng tới và ca ngợi là những “con
người đặc tuyển, những tính cách phi thường”. Sau Cách mạng tháng Tám, nhân vật tài hoa nghệ sĩ của Nguyễn Tuân
có thể tìm thấy ngay trong cuộc chiến đấu, lao động hàng ngày của nhân dân.
- Trước Cách
mạng tháng Tám, Nguyễn Tuân là một người tài tử, thích chơi “ngông”, mắc
cái bệnh ham mê thanh sắc, thích chiêm ngưỡng, chắt chiu cái Đẹp và nhấm nháp
những cảm giác mới lạ. Sau Cách mạng
tháng Tám, nhà văn nhạy cảm với con người mới, cuộc sống mới từ góc độ thẩm
mĩ của nó. Nhưng không còn là một Nguyễn Tuân “nghệ thuật vị nghệ thuật” nữa.
Ông đã nhìn cái đẹp của con người là cái đẹp gắn với nhân dân lao động, với
cuộc sống đang nẩy nở sinh sôi, đồng thời lên án, tố cáo chế độ cũ, khẳng định
bản chất nhân văn của chế độ mới.
Đăng nhận xét